Dokumacı kuşu, genellikle Afrika, Avustralya veya çevresindeki adalarda yaşayan, Passeridae familyasında yer alan bir kuş türüdür. Kuş türleri arasında en çalışkan tür olarak bilinir ve yapmış oldukları sanatsal yuvaları nedeniyle "Dokumacı Kuşu" olarak adlandırılırlar. Yuvalarını inşa etmek için genellikle yeşil otlar ve palmiye yaprakları kullanırlar. Yaptıkları yuvalar, bir ağaç dalından sarkıtarak vazo şeklinde olabilir. Ayrıca, yuvalarının görünüm şekli şişe ve küre şeklinde de olabilir.

Güney Afrika civarında yaşayan dokumacı kuşu, yapmış olduğu yuvalar ile görenleri büyüler. Yaklaşık olarak 4 metre uzunluğunda ve 200'ün üzerinde kuşu barındırabilen yuvalarını çok kısa süre içerisinde yaparlar.

Büyüklük olarak bir serçe ile aynı büyüklükte ve ağırlıktadır. Erkek dokumacı kuşunun kafasının üzerinde kırmızı, dişi kuşun kafasının üzerinde ise sarı renk bulunur. Bu sayede kolayca cinsiyet ayrımı yapılabilir. Genellikle, dişilere kendilerini beğendirmek için, yuvaları erkek kuşlar yapar. Dişi kuşlar sadece yuvanın içi ile ilgilenir.

Dokumacı kuşu, yapacağı yuvaya başlamadan önce, yuva yapımında kullanacağı malzemeleri hazırlar. İlk kez bir yuva yapacak olan kuş bile oldukça profesyonel bir yuva yapabilir ve yaptıkları yuvalar asla yağmur suyunu içeriye geçirmez, rüzgâra dayanıklı oldukları için uzun yıllar boyunca rahatça kuşlar tarafından kullanılabilir.

Kuluçka dönemleri 28 ila 30 gün arasındadır. Bu dönem zarfında hem dişi kuş hem de erkek kuş kuluçkaya yatar. Bu kuşlar doğacak olan tüysüz yavrularının soğuktan korunması ve zarar görmemesi için, yaptıkları yuvanın içine kıllar gibi malzemelerle izolasyon yaparlar. Böylece yeni doğan yavru soğuktan etkilenmez.

Dokumacı kuşu asla tek yaşayamaz. Sürüler halinde yaşadığı bilinir ve bu nedenle ekin ekilen tarlalara büyük zarar verebilirler. Üreme zamanı geldiğinde ise erkeklerin tüyleri bir anda parlamaya başlar. Genellikle böceklerle ve tahıl ile beslenirler.

Dokumacı kuşları, toplum içinde iletişim ve iş birliği içerisinde yaşarlar. Yuvalarını inşa ederken, diğer kuşlarla koordinasyon halinde çalışırlar. Bu, onların sosyal yapısını ve karmaşık davranışlarını gösterir. Ayrıca, dokumacı kuşlarının bazı türleri, yuvalarını ortak kullanır ve bu yuvalar devasa yapılar haline gelebilir.

Sonuç olarak, dokumacı kuşları sadece yuva yapma becerileriyle değil, aynı zamanda sosyal yapıları ve yaşam tarzları ile de dikkat çekerler. Bu özellikleri, onları kuş dünyasında benzersiz kılar ve insanlık için ilham verici bir tür olarak öne çıkarır.