Ağaç kakan, bilinen bir kuş türüdür. Gagasıyla ağaç kabuklarını delen ve kabukların altında bulunan çeşitli böcek, karınca ve tırtıl türleriyle beslenen kuşlardır. Bu özelliği nedeniyle gagası oldukça sivridir. Ayaklarındaki dört parmağında bulunan keskin tırnakları ile ağaçlara sıkıca tutunurlar. Bu hareketi yaparken kuyruklarından destek alıp, dengelerini daha kolay sağlarlar. Ağacın üzerinde ani ve kısa sıçramalarda da oldukça ustadırlar. Ancak oldukça ürkek bir yapıları olduğundan, hemen kaçarlar. Yaşam yerleri genellikle tenha orman köşeleri ve parklardır. Ağaç kovuklarını kendilerine yuva olarak seçerler.

Ağaç kakan ağaç kabuklarını gagaları yardımıyla oyar ve bu şekilde yuvalarını yapar. Bu nedenle kafa kasları oldukça güçlüdür. Ağaç kabuklarını delme sırasında meydana gelen sarsıntıyı bu şekilde hafifletir ve beyinlerini korurlar. Ağaç kabuklarının çıkardığı sese göre, buradaki böceklerin yerini tayin edebilirler. Ağaç kabuklarında gagaları ile açtıkları deliklerinden, solucan gibi uzayan dilleriyle böcekleri ve tırtılları kolayca yerler. Dilleri avlarına hemen yapışır. Bu sayede fazla zorlanmadan avını dışarıya çıkarabilir. Dilinin uç kısmı adeta bir iğneyi andırır. Ağaç kabuklarına vururken, kendine has bir ses çıkarırlar. Yaklaşık 9-50 cm arasında boyları olan farklı türden ağaç kakan kuşları bulunmaktadır. Oldukça sevimli olmasına rağmen, çok ürkek bir yapıları vardır. Yapılan araştırmalarda ağaç kakanın ağaç kabuğunu oyarken 1 saniye içinde ortalama 16 gaga vuruşu yaptığı tespit edilmiştir. Bu esnada uyguladığı güçte yer çekiminin 1000 katı kadardır.

Ağaç kakanların beslenme şekli nedeniyle, ağaçlarda kuruma meydana gelmektedir. Bu nedenle ağaç yetiştirenler ve çiftçiler genellikle bu kuşları istemez ve kovalar. Çünkü özellikle ilkbahar geldiği zaman ağaçların kabuklarını daire şeklinde oyarak, odun kısmına kadar açarlar. Böcekleri bu şekilde çıkarırlar. Ancak zararlı böcekleri yok ettiklerinden, aslında ekosisteme oldukça yararlı olurlar. Bunun yanında tahıl, yaban meyveleri, iri taneli, badem, ceviz gibi sert kabuklu yemişlerde beslenmelerinde yer alır. Bunları yerken açtıkları ağaç kabuklarına yerleştirir ve burada yiyerek, kabuklarını da olduğu yerde bırakırlar.

Çiftleşme dönemi geldiğinde ağaç dallarına vurup ses çıkararak, karşı cinsi davet ederler. Çiftleşme olduğunda dişi 2-3 yumurta yapar. Yaklaşık 17 gün kadar dişi ve erkek sırayla kuluçkada yatar. Ancak en fazla erkek ağaç kakan kuluçkada yatar. Yavrular çıkınca yine erkek onlarla daha fazla ilgilenir. Yuvalarını kendi gagalarıyla oydukları ağaç kovuklarına yapar ve yavruları da bu yuvada büyür. Yuvanın büyüklüğü kendi boylarına göre olur.

Çok sayıda ağaç kakan türü bulunmaktadır. En fazla yaşadıkları bölgeler ise Avustralya, Madagaskar ve Okyanusya dışındaki alanlardır. Türleri arasında çizgili, Japon, çizgili boğazlı, kareli göğüslü, küçük ve büyük sarı boyun, yeşil, örgülü kızıl taçlı, kara başlı, pul karınlı ağaç kakan türleri yaygındır.

Ağaç kakanlar, ağaç kabuklarının altındaki zararlı böcekleri yiyerek orman sağlığını korur. Böylece ağaçların hastalık ve zararlılardan korunmasına yardımcı olurlar. Ayrıca, açtıkları delikler diğer kuş türleri ve küçük memeliler için yuva olarak kullanılabilir. Bu nedenle, ağaç kakanların ekosistemde önemli bir rol oynadığını söylemek yanlış olmaz.

Ağaç kakanların güçlü ve sivri gagaları, kalın ve dayanıklı kafatasları, uzun ve yapışkan dilleri vardır. Bu özellikler, ağaç kabuklarını delme ve böcekleri avlama konularında onlara büyük bir avantaj sağlar. Ayrıca, ayaklarındaki dört parmak ve keskin tırnaklar, ağaçlara sıkıca tutunmalarına yardımcı olur. Kuyrukları ise dengeyi sağlar ve ağaç üzerinde rahat hareket etmeleri için destek olur.