Çalıkuşu, Çalıkuşugiller familyasından olup, Latincede Regulus regulus olarak adlandırılan küçük boyutlu bir ötücü kuş türüdür. Üst tüyleri koyu şeritli kahverengi ve yeşil renkte, alt kısmı beyaz ve yan kanat kısımları yeşilimsi olan bu kuş türü, 10-12 cm boylarındadır. Küçük olmasına rağmen oldukça gösterişli ve sevimli bir hayvandır.

Çalıkuşları yoğun olarak Asya, Avrupa, Kuzeybatı Afrika, Newfoundland, Kaliforniya, Alaska ve Georgia'nın dağlık kesimlerinde yaşamaktadır. Kendilerine mesken edindikleri yerler genellikle çalılıklar, ormanlar ve bahçelerdir. Beslenme şekilleri ise toprağı kazarak böcek ve kurtçukları tüketmektir. Bu küçük kuşların çıkardığı hoş "çit çit" ötüşü, yaşadıkları bölgelerde yankılanmaktadır. Yuvalarını küçük oyuklar halinde kazarak ağaçlara, çitlere ve kıyılardaki oyuklara yerleştirirler.

Çalıkuşları, normal yaşamlarını sürdürdükleri ağaç oyukları dışında, kışın soğuğundan ve yırtıcı hayvanların saldırısından korunmak için kendilerine ikinci bir yuva daha yaparlar. Ülkemizde çok az sayıda bulunan bu tür, Amerika'da 50'den fazla türüyle yaşamını sürdürmektedir. Evde beslenebilen Çalıkuşu, Kanada sahillerinden Cape Horn kasabasına kadar olan alanlarda oldukça yaygın olarak bulunur. Çalıkuşunun bir diğer çeşidi olan Kaktüs Çalıkuşu ise Meksika ve Batı Amerika kısımlarında bulunur ve boyu 20 cm uzunluğundadır.

Çalıkuşunun familyası olan Çalıkuşugiller, Latincede Regulidae olarak adlandırılmaktadır. Özütüceler familyasının üst familyasında yer alırlar. Ormanlık ve kendilerine göre küçük yuvalarını yapacakları bölgelerde yaşamayı seven Çalıkuşugiller, Kuzey ve Orta Asya, Kanarya ve Azor Adaları, Kuzey Afrika ve Kuzey Amerika'nın yüksek bölgelerinde mütevazi ve gizli yaşamlarını sürdürmektedirler.

Çalıkuşugiller, Çalıkuşu türünden daha da küçük bir yapıya sahiptir ve ortalama 9 cm boyundadır. Tüyleri yeşil renktedir, kanatları kısa, geniş ve yuvarlaktır. Tepe tüyleri ise gösterişli altın rengindedir. Küçük yapılarından dolayı doğadaki diğer yırtıcı kuşların yemi olmamak için içgüdüsel olarak kendilerine iğne ve karışık yapraklı ormanları mesken olarak seçerler. Dişi ve erkek kuşlar, kuluçkayı, yuvayı ve yavruyu besleme işini birlikte yaparlar, bu yaşam biçimlerinde etkili bir paylaşım göze çarpmaktadır. Yılda iki kez, Mayıs ve Temmuz aylarında yumurtlarlar. Sürmeli çalıkuşu ve pembe tepeli çalıkuşu olarak bilinen türleri de bulunmaktadır.