Deve kuşu, uçamayan bir kuş türüdür. Struthio türünün tek üyesi olarak hayatta kalmıştır. Kuşlar arasında en hızlı koşan ve en büyük yumurta sahip olan türlerdir. Boyu 2-2,5 metre olan kuşun ağırlığı ise 130-150 kg arasındadır. Bilinen altı türü bulunmaktadır. Arap devekuşu denilen Suriye ve Arap çöllerinde yaşamış olan türü artık soyu tükenmiş canlılar arasındadır.
En çok bilinen türü Tanzanya ve Kenya'da yaşayan Masai devekuşudur. Diğerlerinden daha kısa boylu olan Emu devekuşunun dişisi erkekten daha boyludur. Tepeli devekuşu ise en tehlikeli türler arasındadır. Ayaklarında üç parmak bulunan türün en içteki parmağı hançer şeklindedir. Attığı tekmelerle tehlikeli olan bu tür, yerden 1,80 metre yukarıya zıplayabilir ve suda çok güzel yüzebilir.
Deve kuşunun genel özellikleri nelerdir?
Bu kuşlar zebra gibi memelilerle birlikte dolaşırlar. Bunu kendilerini korumak için yaparlar. Kendileri çok iyi gören kuşlar, memelilerin koku alma özelliğinden faydalanarak düşmanlardan korunurlar. Otçul olarak bilinseler de bazı hallerde omurgasızlarla beslenirler. Yumurta ile üreyen kuşlar, kuluçka zamanında 15-60 arası yumurta yaparlar. Yumurtalar 13 cm genişliğinde, 15 cm boyunda ve 1500-1800 gram ağırlığındadır. Tavuk yumurtasının 24 katı daha fazla büyüklüktedir. Kuluçka süreleri 40-44 gündür. Doğan yavrular bir ay sonra büyükler gibi koşabilir. Kuşlar içerisinde iki tane tırnağı olan tek kuş devekuşudur. Büyük olan tırnak, vücut ağırlığının tamamını taşıyabilir.
Bu özellik koşarken az bir alana basarak, hızla koşabilmesini sağlar. Yetişkin olanlar 60 km hızla 20 dakika süreyle koşabilir. Koşu sırasındaki adımların uzunluğu 6-8 metredir. Etrafı görmeyi 360 derecelik açıyla sağlarlar. 1,5 km uzaklıktaki küçük bir detayı bile görebilirler. Ortalama ömürleri 60-70 yıl arasındadır. Hayatlarında 30 yıl boyunca üretken olurlar. Dünyada devekuşları derisi ve eti için avlanır. Ayrıca tüyleri, gagaları ve tırnakları da değerlendirilir.
Deve kuşunun yapısal özellikleri nelerdir?
Başları gövdesine göre küçüktür. Başlarının üzerinde tüysüz bir alan ve yanında bonesi bulunur. Başında mavi kırmızı karışımında dik ve sert tüyleri vardır. Kafatası süngerimsi ve hassa bir yapıdadır. Kafaya aldığı darbelerle ölebilir. Yetişkin olanların beyni 30-40 gram kadardır. Gözleri 5 cm çapında olup, kafanın üçte birini kaplar. Boynu esnek olan kuşun, darbelere karşı en hassas yeri olarak bilinir. Boyundaki deri kendini çok çabuk yeniler. Bu bölgedeki tüyler sert ve diktir. Bu kuşların göğüs kemiği bulunmamaktadır. Kemikler diğer kuşlardaki gibi havayla dolu değildir. Kanatları çok küçüktür. Sadece denge sağlamakta, yumurtaları korumakta ve çiftleşme döneminde kur yapma amacıyla kullanılır. Kuşun oldukça kuvvetli ayak yapısı vardır. Ayakları yerden 50-60 cm yüksekten topukların üstünden başlar. Sadece ileriye doğru hareket edebilir. Yanlara ve geriye tekme atamazlar. Ayakları pullarla kaplı olup, rengi gri kahve renklidir. Ayak ağırlıkları 18-20 kg arasındadır. Bacaklarıyla 200-250 kg ağırlık taşıyabilirler. Eti için avlanan kuşların kırmızı, yağsız ve yumuşak bir eti vardır. İçeriğinde protein, magnezyum, fosfat ve potasyum bulunur. Vücutlarının %30'u etten oluşur. Bir yaşındaki bir kuş 100 kg ağırlığında olur.
Deve kuşlarının üremesi nasıldır?
Erkeğe göre küçük olan dişiler, gri kahverengi renklerdedir. 2,5-3 yılda üreyebilecek konuma gelirler. Dişilerin yaptıkları yumurtaların zigotları, yumurtlamadan önce oluşmaktadır. Erkeklerin kanat ve kuyrukları beyaz, diğer bölgeleri siyahtır. Bunlarda 3 yılda ergenliğe ulaşır. Üreme zamanında hırçın olurlar. Yanlarına kimseyi yaklaştırmazlar. Kendilerine birden fazla eş edinirler. Yuvalarını kum tepelerine güvenli bölgelere yaparlar. Rahatsız edilmemek için en ücra yerleri seçerler. Yumurtlama dönemleri Nisan ve Eylül ayları arasındadır. Bir ay içerisinde 2-3 günde bir arasında yumurtlayarak, iki hafta ara verirler. Daha sonra yumurtlamaya devam ederler. Bu kuşlardan faydalanmak için, çiftliklerde yetiştiricilik yapılmaktadır.
