Sultan papağanı, kakadugiller familyasına ait olan sarı, beyaz ve gri renkleri bulunan evde beslenebilen bir kakadu türüdür. Yanaklarında kulak bölgesinde bulunan turuncu tüyleriyle ayırt edilirler. Bunlar genellikle soluk renkte olduğunda dişi, koyu renkte olduğunda erkek olurlar. Ancak kesin olarak cinsiyet tayini yapabilmek için, daha farklı yöntemler bulunmaktadır. Genellikle erkeklerin gözlerinin çevresi sarı tüylerle, dişilerin ise beyaz ve gri renkli tüylerle kaplıdır. Erkek olanlar konuşturulduklarından, oldukça rağbet görürler. Kafeste kapalı kalmayı sevmezler, ancak kalabalıkta bulunmaktan hoşlanırlar.
Sultan papağanında cinsiyet ayrımı
Sultanlarda cinsiyet ayrımı yapabilmenin iki farklı yolu bulunmaktadır. Her mutasyonda çözüm olmasa da papağanların tüylerine bakarak cinsiyet ayrımı yapılabilir. Ancak bu yapılırken sultanın yaşı da dikkate alınmalıdır. Yaşını doldurmayanlarda tüylerin renkleri tama olarak oturmadığından, hatalı cinsiyet tahmini yapılabilir. Diğer yola göre sultanın yaşının doldurmasına göre ötüşü takip edilir. Dişi olanlar curk curk olarak kısa ve tek ötüş yaparken erkekler kanarya ötüşüne benzer sesler çıkarabilir, ıslık çalar ve konuşma özellikleri olur. Yani hangi renkte olursa olsun, ıslık çalıp, uzun ötenler erkektir.
Sultan papağanında yaş tahmini
Sultanların yaşını tahmin etmek oldukça güçtür. Yöntemler kesin olarak yaşını göstermese de hangi dönemde olduğu hakkında bilgiler verebilir.
0-1 yaş arasındakilerde gözler yusyuvarlak, gaga pürüzsüz, ayak parmakları ince olur.
1-8 yaş arasındakiler yavrulara göre daha büyük, ayakları daha kalın ve pütürlüdür. Gagasında katmanlar oluşmuştur. Bu çağdaki sultanlar oldukça gösterişlidir. Gözlerindeki yuvarlaklık kaybolmuş, çevresinde olan tüyler azalmıştır.
8-16 yaş arasındaki olgun sultanlar, daha yavaş hareket eder ve durgun bir hal alır. Ayaklarında ve gagadaki pütürleşme artmış ve kalınlaşmıştır.
16 yaşın üzerindeki yaşlı sultanlar, sağlık sorunları yaşarlar. Günde en az 18 saat uyur ve yumuşak gıdaları tercih ederler.
Sultan papağanının davranışları
Sultanlar diğer kuşlara göre daha fazla davranış birliği gösterirler. Büyük bir kısmı yaptığı aynı davranışlarla, aynı şeyleri anlatır. Bunun sebebi sürüler halinde yaşamaları ve sosyalliği sevmelerinden kaynaklanır. Birbirlerine bakarak çok sayıda şey öğrenirler, rahatça iletişim kurabilirler. Bu nedenle özellikle erkekleri konuşmayı öğrenir, taklit yeteneğini kullanabilir.
Gaga gıcırdatma: Sultanlar alt gagalarını sağ ve sol tarafa hareket ettirerek ses çıkarırlar. Bu hareketi sadece sultan papağanları yapabilir. Bunun anlamı her şeyin yolunda olduğudur. Mutlu olanlar bunun genellikle uykudan önce çıkarırlar. Bu sesi çıkaran sultan rahatsız edilmemelidir.
Kendi adını tekrarlama: Sultanların erkekleri bazı kelimeleri öğrenebilirler. Bunların içinde olan kendi isimlerini bazen sürekli olarak tekrar ederler. Bunun anlamı ilgi istemesi, sevilmesi, onunla konuşulmasını istediği, kafesinden salınıyorsa dışarı çıkmak istediğini anlatır.
Yemlikleri yerinden çıkarmak: Sultanlar yemliklerini ısrarla çıkarmaya çalışıyorsa, sizi yanında görmek istiyordur. Size ihtiyacı olabilir ya da canı sıkılmıştır.
Kafesin içinde kanat çırpmak: Sultanlar uçucu kuşlardandır. Doğal alanlarda yaşayanlar uzun süre uçabilir. Kafeslerde bakılanlar bu olanağı bulamadığından, kanatları uyuşur ve kan birikimi olur. Bu kanatlarda ağrıya neden olduğundan, kafesin içinde çırpınır. Olanağınız varsa, sultan papağanı dışarı çıkararak uçurmalısınız.
Çığlık atma: Eğer bulundukları yerden memnun olmazlarsa, düz ve yüksek sesli çığlıklar atarlar. Bunun sebebini siz çözmelisiniz.
Kanatlarını açarak tıslama: Sultanların kendini koruma güdüsüyle yaptıkları bir harekettir. Bunun yaptığında korktuğunu ve korunmak istediğini anlayabilirsiniz.
Gaga vurma: bu erkek sultanların çiftleşme isteğini belirten bir davranıştır. Gagasını kafesin tellerine ya da yuvalığın içine vurur.
Yüksek ve alçak ötüşler: bu erkek sultanların çiftleşme öncesinde dişilere yaptıkları kurdur. Dişi sesle mest olarak, erkeğin çiftleşme isteğini kabul eder.
Çift kuşlarda ayak ısırma: bu dişi sultanların yaptığı bir davranıştır. Erkeğin ayağını hafifçe ısırarak, öne doğru uzanır ve çiftleşme pozisyonuna geçer. Bu davranışta çiftleşme isteğini belirtir. Tek olarak yaşayan dişiler ayak ısırmayı geçerek, öne doğru uzanır, kanatlarını yana düşürüp çiftleşmek için bekler.
Yukarıya doğru uzanıp gaga açma: bu kursağın boşaltılmasını sağlamak için yapılan doğal bir davranıştır. Normalde çok fazla yapılmaz. Ancak sultanınız bunu sıkça yapıyorsa, kuş kumunu kontrol edin, yeteri kadar varsa kalitesine bakın.
Kaşınma: Uykudan önce düzenli olarak yapılan doğal bir davranıştır. Bunu yaptığında sulatan papağanın rahatsız edilmemesi gerekir.
Ayak toplama: Ortamın ısısı 25 derecenin altında olduğunda, sultanlar üşürler. Özellikle ayaklarında tüyler bulunmadığından, önce ayakları üşür. Ayak damarları kan dolaşımında etkili olduğundan, ayaklarını altına alarak ısıtmaya çalışır. Bunu sık yapmadıklarında normal kabul edilebilir. Fakat ortamın ısısı ayarlanmalıdır.
Sultan papağanının beslenmesi
Sultanlar doğal ortamlarda tohumlar, yeşillikler ve bitki kökleriyle beslenirler. Bu nedenle kafeste bakılan sultanlara doğal yaşamına uyacak beslenme şekli sunulmalıdır. Bunun içinde kuş yemleri bulunmalıdır. Bunlar sultan papağanın %75 besin ihtiyacını karşılar. Yemler sultanlar için hazırlanmış karışık yemler olabileceği gibi, muhabbet kuşlarının yediği yemden de faydalanabilirsiniz. Ancak bunun içine tuzsuz çekirdek ve kırık fındık içi ilave etmelisiniz. Yemin dışında papağanınıza dal darı verebilirsiniz. Ancak bunu fazla vermemeye çalışın. Aksi halde kuşun şişmanlamasına neden olursunuz. Vitamin ihtiyaçları için taze sebze ve meyve vermelisiniz. Bunları yemeyen kuşlar için vitamin takviyesi yapılmalıdır. Unutmamanız gereken bir unsurda, kuş kumunu mutlaka kafeste bulundurmalısınız. Bu sayede sultanlar yediklerini sindirebilir ve öğütebilir. Bunu vermediğiniz takdirde, sultanınız ciddi sindirim sorunları yaşayacaktır. Kuş kumu her yemliğe yarım kaşık ilave edilebilir ya da ayrı bir kapta tutulabilir. Sultanlara ballı krakerler, yumurtayla yapılan mamalar verebilirsiniz. Kalsiyum ihtiyaçları için, mürekkep balığı kemiğini kafesine koyabilirsiniz.
Sultan papağanı için zararlı olan besinler
Sulatanlara aşırı yağlı, şekerli ve tuzlu besinler verilmemelidir. Bunun dışında çikolata, alkollü içecekler, kahve, gazlı içecekler, soğan, kuru meyveler, elma çekirdeği, mantar gibi yiyecekler yememelidir. Tereyağı, margarin, patates cipsi, kek, dondurma, konserve türü besinler, kurabiyeler verilmemelidir. Ayrıca zehirli olan gıdalardan uzak tutulmalıdır.